2013 Het jaar van de vuursalamander

Actieplan SOS Vuursalamander

Onze meest spectaculaire salamander verkeert in grote nood en dreigt het eerste amfibie te worden dat uitsterft in Nederland.

In 2012 zijn ondanks intensief speurwerk ongeveer 25 volwassen vuursalamanders waargenomen. Om te voorkomen dat de soort verdwijnt is RAVON gestart met het actieplan SOS vuursalamander:

1. Veld- en laboratoriumonderzoek naar de oorzaak van achteruitgang
2. Veiligstelling van de laatste vuursalamanders
3. Voorbereidingen voor de opzet van een eventueel kweekprogramma
4. Een voorlichting en fondsenwervingscampagne
   
   

Achteruitgang

In 2011 en 2012 werden er nauwelijks nog vuursalamanders aangetroffen in de laatste leefgebieden van de soort, met name op de vaste tel routes lijkt de soort zo goed als verdwenen. Het belangrijkste leefgebied van de soort in Nederland was het Bunderbos, een hellingbos met bronbeekjes. Hier kwamen in de jaren negentig nog duizenden vuursalamanders voor.

Op regenachtige avonden konden hier tot in 2009 regelmatig tientallen vuursalamanders worden waargenomen op een avond tijdens een tel ronde. In 2012 zijn hier met heel veel inspanning nog in totaal ca. 25 volwassen dieren verzameld. In de beide andere leefgebieden (Putberg en Vijlenerbos) zijn in 2012 geen vuursalamanders meer aangetroffen.

Oorzaken voor achteruitgang

Vanaf 2008 werden overdag meerdere dode exemplaren open en bloot gevonden, hetgeen zeer ongebruikelijk is voor salamanders. Dit duidt op een acute doodsoorzaak. De dode salamanders zijn tot nu toe zowel op de Putberg (4 exemplaren) als in het Bunderbos (21 exemplaren) gevonden. In eerste instantie werd gedacht aan een dierziektes of acute vergiftiging als meest logische directe doodsoorzaak, mogelijk is de weerstand van de dieren tegen stressfactoren gedaald door een nog onbekende oorzaak op de achtergrond. De dode dieren die tot nu toe zijn onderzocht zijn niet gestorven aan een aantal van de bekende ziektes onder amfibieën. Op voorhand wordt niets uitgesloten en wordt breed gezocht naar de mogelijke oorzaken.

Dode dieren worden op dierziektes en vergiftiging onderzocht in samenwerking met DWHC (Dutch Wilfdlife Health Centre) en de Universiteit van Gent.

Aantal gevonden dode vuursalamanders:

2008: 3 dode exemplaren
2010: 16 dode exemplaren
2011: 5 dode exemplaren
2012: 1 dood exemplaar

Onderzoek

Het actieplan wordt met verschillende partners uitgevoerd. Zo onderzoekt de Universiteit van Gent de dood gevonden dieren op afwijkingen en ziektes, de Universiteit van Bielefeld (Duitsland) onderzoekt de genetische variatie van de dieren in de opvang en Arcadis en B-Ware onderzoeken o.a. de water- en bodemkwaliteit. Alterra zal onderzoek naar pesticiden uit gaan voeren. Totdat duidelijk is wat de oorzaak is voor de achteruitgang, worden momenteel dieren die nog aangetroffen worden in de natuur opgevangen bij RAVON. Na een quarantaineperiode verhuizen de dieren daarna naar Artis en Kasteelpark Born.

Dieren verdeeld over dierentuinen

Tot en met februari zijn er in de opvang ongeveer 25 volwassen vuursalamanders en een aantal jonge dieren in quarantaine gehouden. Deze dieren worden dit voorjaar gehuisvest op twee verschillende locaties in twee dierentuinen: Artis en kasteelpark Born.

Kweek

Mogelijk zal in 2013 met de opgevangen dieren in Artis en in Kasteelpark Born een kweek wordt gestart. Als de oorzaak van de achteruitgang en de omstandigheden in het oorspronkelijke leefgebied weer optimaal zijn voor de vuursalamanders, kunnen er dan weer dieren worden uitgezet. De kweekgroep van de vuursalamanders blijft grotendeels achter de schermen. Beide dierentuinen zullen echter enkele salamanders aan het publiek tonen in speciale daarvoor ingerichte terraria.

Acties op internet

Het actieplan heeft een eigen website:
www.SOSvuursalamander.nl

Er is ook een facebookpagina en u kunt de belevenissen van vuursalamander Sjeng volgen op Twitter: @VurigeSjeng

bron: Persbericht SOSVuursalamander.nl